فرشته محقق-کشور ما چند سالی است که بر روی محصولات دانش بنیان تمرکز کرده است هم اکنون در سراسر دنیا یکی از منابع درآمدی کشورهای پیشرفته دانش بینان ها هستند که علم تبدیل به ثروت شده است.
صادرات محصولات دانش بنیان ایرانی به ۸۵ کشور دنیا
رییس سازمان توسعه همکاری‌های علمی و فناورانه بین‌المللی می گوید: صادرات محصولات دانش بنیان در سال ۱۴۰۲، ۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار بوده و پیش بینی می کنیم که این عدد به ۲ میلیارد دلار نیز برسد.
امیرحسین میرآبادی در گفت و گو با مهر، ضمن اشاره به اینکه در سال ۱۴۰۲ تحرک خوبی در تعاملات علم و فناوری شاهد بودیم و سال بسیار خوبی به لحاظ تعاملات بین المللی داشتیم، اظهار کرد: در سال ۱۴۰۲ با حمایت‌های سازمان توسعه همکاری‌های علمی و فناورانه بین‌المللی شرکت‌های دانش بنیان ایرانی به ۳۵ نمایشگاه بین المللی اعزام شدند و از طرفی پذیرای حدود ۱۰۰ هیأت خارجی در داخل کشور بودیم.
میرآبادی با اشاره به اینکه تعداد و حجم برنامه‌های بین المللی نسبت به سال ۱۴۰۱، ۱۲ برابر شده است، افزود: تلاش می‌کنیم همین رشد را در سال ۱۴۰۳ داشته باشیم و پیش بینی ما این است که سال ۱۴۰۳، سال پرکار بین المللی در حوزه علم و فناوری باشد. با توجه به اینکه در سال ۱۴۰۲ پایه یک سری ارتباطات گذاشته شد، سال ۱۴۰۳ توافق نامه‌ها و تفاهم نامه‌ها عملیاتی و به بهره برداری خواهد رسید.
رئیس سازمان توسعه همکاری‌های علمی و فناورانه بین‌المللی تمرکز ویژه بر آفریقا، آمریکای لاتین و شرق آسیا را به عنوان مقاصد بین المللی حوزه علم و فناوری در سال ۱۴۰۳ برشمرد.
وی در ادامه درباره میزان صادرات دانش بنیان توضیح داد و گفت: صادرات محصولات و دستاوردهای دانش بنیان در سال ۱۴۰۱ حدود ۸۶۹ میلیون دلار بوده که در اواخر سال ۱۴۰۲ به ۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار افزایش یافته و پیش بینی می‌کنیم که این عدد به ۲ میلیارد دلار هم برسد. در سال ۱۴۰۲ مجموعاً محصولات دانش بنیان حدود ۷۰۰-۸۰۰ شرکت به بیش از ۸۵ کشور صادر شده است. این رشد صادرات از طرفی با تلاش و توجه شرکت‌ها و از سوی دیگر با برنامه‌های حمایتی معاونت علمی محقق شد و امیدواریم همین رشد را در سال ۱۴۰۳ شاهد باشیم.
میرآبادی در پاسخ به سوالی درباره مشکل شرکت‌های دانش بنیان در زمینه رفع تعهدات ارزی گفت: در حال حاضر اتفاق خوبی که افتاده این است که شرکت‌های دانش بنیان در قبال صادرات محصولات دانش بنیان می‌تواند ارز حاصل از صادراتشان را با نرخ توافقی با مجموعه‌هایی که ارز نیاز دارند، مبادله کنند و این شرایط از یک سو مشکلات رفع تعهدات ارزی را برطرف می‌کند و هم شرکت‌ها می‌توانند ارزشان را با نرخ بهتری نسبت به سامانه‌های موجود به ریال تبدیل کنند. این یک عایدی خوبی برای شرکت‌های دانش بنیان است و خوشبختانه چند شرکت ارز حاصل از صادرات را به مجموعه‌هایی داده اند که ارز نیاز دارند.
لازم به ذکر است؛ رفع تعهد ارزی صادرات دستورالعملی است که مطابق آن صادرکنندگان کالا و خدمات جهت برخورداری از معافیت‌های مالیاتی ملزم به رفع تعهدات ارزی خود هستند و باید طبق آئین نامه رفع تعهد ارزی، ارز حاصل از صادرات را به چرخه اقتصادی کشور برگردانند.
اما آیا دانش بینان های کشور ما ظرفیت تحقق شعار سال را دارند؟
عماد احمدوند دبیر ستاد توسعه فناوری نانو در این باره در گفتگوی تلوزیونی رسانه ملی گفتگوی ویژه خبری گفت: در سال‌های گذشته ما یک روند صعودی را در حرکت کلی کشور در مسیر دانش فناوری و الان رسیده به اقتصاد مبتنی بر دانش در کشور داشتیم. این تجربه نشان داده که کشور ما ظرفیت دارد برای اینکه از سطحی مبتنی بر منبع کار انجام بدهد یا صرفاً مبتنی بر منابع مالی کار را پیش ببرد بیاید و به سمت نوآوری پیش برود، طبیعتاً فاصله زیاد داریم تا اینکه کشورمان یک کشور مبتنی بر نوآوری بشود و اقتصادش مبتنی بر نوآوری بشود فاصله هنوز زیاد است، ولی این ظرفیت وجود دارد این رشدی که در حوزه‌های مختلف دانش بنیان‌ها در کشورمان همه تجربه کردیم در حوزه‌های مختلف از فناوری، الکترونیک و مخابرات و آی تی و حوزه پزشکی و سلامت در همه حوزه‌ها می‌بینیم که مبتنی بر فناوری‌های پایه کشور دارد رشد خوبی را تجربه می‌کند ولی این چیزی که الان روی زمین وجود دارد عمدتاً از جنس همان ظرفیت و قابلیت است باز فاصله برای اینکه همین‌هایی که الان هستند بتوانند نقش ایفا کنند در اقتصاد کشور، در حل مسائل کشور، باز فاصله خیلی زیاد است.
افزایش کارخانه های نو آور در 1403
در ادامه سرکندی دبیر شورای راهبردی کارخانه نوآوری بیان کرد: ما الان یک چیزی حول و حوش ۲۵ کارخانه نوآوری داریم برنامه‌ای که فکر می‌کنم معاونت علمی دارد و بخش خصوصی هم دنبال می‌کند امسال قرار است به ۴۰ تا برسد، این کارخانه‌های نوآوری هر کدامشان مولد هستند، برای این که بتوانند در منطقه خودشان مردم را جذب کنند، افراد مختلف را جذب کنند و به آنها کمک کنند و حمایت کنند برای تبدیل شدن به شرکت دانش بنیان و خلاق مخصوصاً آن بخش خاص و جوان نخبه‌ای که در کشور وجود دارد.
دبیر شورای راهبردی کارخانه نوآوری بیان کرد: یک سری از حمایت‌ها است که از قدیم وجود داشته، ما پارک‌های علم و فناوری را داشتیم که یک سری امکانات به این پارک‌ها داده شده است و نتیجه‌های خوبی هم گرفته شده حالا که بخش خصوصی آمده چه بهتر که همان امکانات و همان شرایط هم برای بخش خصوصی ایجاد شود که آن جوان نخبه‌ای که دوست دارد بیاید در کارخانه نوآوری بتواند از آن حمایت‌ها استفاده کند نمونه‌اش معافیت‌های مالیاتی است، معافیت بیمه‌ای است حتی در استان‌های مختلف ما شورای اقتصادی داریم، شورای دانش بنیان داریم.
وی می افزاید: بخش خصوصی دوست دارد کار کند، دوست دارد خلق ثروت کند به کشورش خدمت کند، مخصوصاً آن بخشی اش که نخبه‌های کشور هستند که می‌توانند در شرکت‌های دانش بنیان هم به وجود بیاورند و هم فعال شوند. نکته‌ای که وجود دارد اتفاقات خوبی در این چند سال اخیر افتاده است در حوزه حمایت از دانش بنیان‌ها ولی باز هم کم است من از جانب بخش خصوصی خدمت شما عرض می‌کنم یک مصداقش این است که شرکت دانش بنیان می‌خواسته مثلاً برود در مناقصه شرکت کند، شرکت خیلی تازه تاسیس بوده جوانان نخبه بودند کارشان هم خوب بوده ولی در بحث ضمانتنامه دچار مشکل شدند. معاونت علمی آمده صندوق درست کرده که این بحث ضمانتنامه شرکت‌های دانش بنیان را حل کند از این تیپ حمایت‌ها به شدت می‌شود از بخش خصوصی کرد.
بخش خصوصی رقیب دولت نیست
سرکندی تصریح کرد: نباید دولت بیاید رقیب بخش خصوصی شود، باید جنبه حمایتی داشته باشد تا این شرکت‌های دانش بنیان رشد کنند. یکی از معضلاتی که ما داریم مثلاً در حوزه بازار است مخصوصاً بازاری که به بخش دولتی وابسته است حالا شاید در معاونت علمی الحق و الانصاف هر شرکت دانش بنیان یا هر کارخانه نوآوری می‌خواهد برود معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری را ببیند ظرف ۲۴ ساعت می‌تواند برود ببیند، اما وزارتخانه‌های دیگری است که این شرکت‌ها حتی مدیر کارخانه‌ها پشت در‌ها می‌مانند خوب این اتفاق خوبی نیست اکثرشان حمایت نمی‌شوند یا نمونه خارجی وارد می‌کنند و در واقع این شرکت دانش بنیان نمی‌تواند بستر برایش ایجاد شود.
دانش بنیان مولد است
دبیر شورای راهبردی کارخانه نوآوری می افزاید: اگر حمایت‌ها باشد ما کم نخبه در کشورمان نداریم، کم افرادی نداریم که بتوانند در این حوزه فناوری فعالیت کنند اگر این حمایت‌ها صورت بگیرد افراد بیشتری راغب می‌شوند که بیایند در حوزه نوآوری فعالیت کنند مخصوصاً که الان مزه اش زیر زبان مردم رفته است. وقتی ما می‌بینیم صادرات شرکت‌های دانش بنیان زیاد است حتی با وجود تحریم خوب این اتفاقی خوب است، یک نوع وجاهت دادن به بخش خصوصی علی الخصوص آن بخش خصوصی دانش بنیان است این نوع حمایت‌ها اگر بیشتر شود شما می‌توانید متصور بشوید بخش بیشتری از مردم وارد این زیست بوم شوند و وقتی این زیست بوم فعال شود خودش مولد است یعنی برای کل افراد می‌تواند شغل ایجاد کند و این اتفاق، اتفاق خوشایند است و آن جهش می‌تواند صورت بگیرد.
ظرفیت دانش بنیان‌ها برای تحقق شعار سال چیست؟
مشایخ معاون توسعه اقتصاد دانش بنیان در پاسخ به این سوال گفت: ظرفیت بسیار خوبی در شرکت‌های دانش بنیان طی بیش از ۱۰ سال از اجرای قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان در کشور ایجاد شده است، ما بیش از ۹۶۰۰ شرکت دانش بنیان داریم که بر اساس آمار فروش سال ۱۴۰۱ این شرکت‌ها بیش از ۵۱۷ همت بوده و این شرکت‌ها توانسته‌اند حدود ۳۳۰ هزار نفر اشتغال ایجاد کنند که عمده این اشتغال هم اشتغال تخصصی فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها بوده است. این میزان پیشرفتی که ما داشتیم به نسبت ظرفیت و توانمندی که در بخش دانش بنیان کشور وجود دارد جا برای توسعه‌ی بیشتری دارد.
وی افزود: همانطور که مقام معظم رهبری امسال را سال جهش تولید بر پایه مشارکت مردم عنوان کردند قاعدتا یکی از برداشت‌های این موضوع توجه ویژه به دانش بنیان‌ها است چرا که اولا شرکت‌های دانش بنیان ذاتا مردم پایه هستند، شرکت‌های دانش بنیان شرکت‌های خصوصی و تعاونی هستند که یکسری معیار‌های فنی خاصی را باید رعایت بکنند تا مشمول عنوان شرکت دانش بنیان بشوند پس ذاتا این شرکت‌ها مردم پایه هستند و شرکت‌های خصوصی و تعاونی هستند.
درپایان صحبت دست اندرکان حوزه دانش بینان می توان گفت، با توجه به شعار سال که جهش تولید با مشارکت مردم است، اگر حمایت از دانش بینان ها جدی تر و عملی تر باشد می تواند ظرفیت بسیار خوبی برای تحقق شعار سال فراهم شده است.
