ویژه هفته پژوهش بررسی میشود؛
هدی سادات چاوشی۲۵ آذر، نماد استقامت، آگاهی و مسئولیتپذیری؛ روزی که آمده تا پیوند «پژوهش» و «وجدان» را در تاریخ این مرز و بوم جاودانه کند. اما امروز، پرسشی بنیادین پیش روی ماست؛ آیا پژوهشگاههای ما در مسیر پرورش «پژوهشگر واقعی» گام برمیدارند، یا صرفاً تولیدکنندهای فنی و گزارشمحور شدهاند؟
شاید بتوان گفت که پژوهشگر واقعی، تنها دارنده کارت پژوهشگاه و مصرفکننده اطلاعات نیست. پژوهشگر حقیقی، «جویندهای» است که شعله کنجکاوی و حقیقتطلبی در او هرگز خاموش نمیشود. او تنها در کتابهای درسی محدود نمیماند؛ بلکه جامعه، تاریخ، فرهنگ و هستی را متن مطالعه خویش قرار میدهد. پژوهشگر واقعی، «تفکر» را میآموزد، نه انباشت محض داده را. او نقد میکند، میپرسد و مسئولیت پاسخگویی به معضلات جامعه خویش را بر دوش میکشد.
اما معادلهای پیچیدهتر نیز وجود دارد و آن اینکه؛ آیا فردی که به پژوهشگاه پا میگذارد و در پی دانش، باورهای اصیل خویش را به فراموشی میسپارد یا ایمانش سست میشود، میتواند «پژوهشگر» حقیقی خوانده شود؟ پاسخ از نگاه مکتبی که دانش را نور میداند، روشن است. دانشی که موجب فاصلهگیری از خالق هستیبخش شود، ناقص و خطرناک است. همانگونه که حضرت امیرالمومنین، امام علی صلواتاللهعلیه میفرمایند: «رُبَّ عَالِمٍ قَدْ قَتَلَهُ جَهْلُهُ وَ عِلْمُهُ مَعَهُ لَا یَنْفَعُهُ». دانش حقیقی، انسان را به توحید، اخلاق و خدمت نزدیکتر میکند، نه از آن دورتر.
در اینجا یادآوری حدیث شریف «العلم ثلاثه» ضروری است که اهلبیت علیهمالسلام میفرمایند: «الْعِلْمُ ثَلَاثَةٌ: آیَةٌ مُحْکَمَةٌ، أَوْ فَرِیضَةٌ عَادِلَةٌ، أَوْ سُنَّةٌ قَائِمَةٌ». این میراث گرانقدر، سرچشمههای اصلی پژوهش نافع و راستین را به ما مینمایاند.
پس رضایت الهی در کجاست؟ در نگاه اسلامی، طلب دانش و پژوهش نه تنها روا، که فریضه است. اما شرط آن، «نیت» و «جهت» درست است. پژوهشی مطلوب است که برای قرب به خدا، آبادانی دنیا در مسیر آخرت، خدمت به خلق و کشف آیات الهی در آفاق و انفس باشد. پژوهشگری که در این مسیر گام برمیدارد، به مقام «عالم متعهد» و «عامل آگاه» ارتقا مییابد.
در پایان، هفته پژوهش را به تمام جویندگان حقیقی و مسئول تبریک میگوییم. بیایید در این هفته، پرسش از «ماهیت پژوهشگری» را بار دیگر به دغدغه جمعی بدل کنیم. پژوهش باید کارگاهی برای ساخت انسانهای کامل باشد؛ انسانی که «پژوهش» او با «بینش» و «ایمان» درآمیخته، و «قدمهایش» بر زمین، برای رسیدن به «آسمان» برداشته میشود.
