شاخه سبز - زهره مهرنوروزی.قم نهتنها یکی از مهمترین قطبهای مذهبی جهان اسلام است، بلکه شهری مهاجرپذیر، دانشمحور و در حال رشد است. حضور میلیونها زائر، طلاب، مهاجران و گردشگران داخلی و خارجی، این شهر را به یک کانون پرتردد بدل کرده است. اما زیرساختهای حملونقل آن، چه درونشهری و چه برونشهری، با این واقعیتها همراستا نیستند. خطوط اتوبوسرانی محدود، فرسوده و ناکارآمد هستند. تاکسیها نیز پاسخگوی نیازهای جمعیتی نیستند. با وجود جمعیت بالا و تردد زائران، قم هنوز از داشتن مترو محروم است. دسترسی به زیرساختهای حملونقل ملی دشوار و زمانبر است. سال 89 همزمان طرح ساخت مترو و منوریل برای قم در نظر گرفته شد اما منوریل در میانه راه متوقف شد و مترو که هنوز واگن ندارد. هیچیک ازانبوه برهای قم به نتیجه نرسیده است. عظیمی شهردار قم 13 آبان ماه امسال در دیدار با آیت الله جوادی آملی گفت: فاز نخست مترو قم آماده بهرهبرداری است و با ورود واگنها از سوی شرکت ایرانی و شرکت طرف قرارداد چینی، بهرهبرداری رسمی از این پروژه بزرگ شهری آغاز خواهد شد.
وی اظهار کرد: خط دوم مترو قم نیز با هدف کاهش گرههای ترافیکی در دستور کار قرار گرفته و هماکنون دو دستگاه حفار برای آغاز عملیات وارد شهر شده و دستگاه سوم نیز طی هفتههای آینده منتقل خواهد شد تا روند حفاریها تسریع شود.
عظیمی با تاکید بر استفاده از ظرفیت اقوام در امور محلی افزود: مدیریت محلهمحور میتواند پیوند مردم با مدیریت شهری را تقویت و اعتماد عمومی را افزایش دهد. ما به دنبال شهری هستیم که مردم در اداره آن نقش واقعی داشته باشند.
قم به توسعه حمل و نقل شهری نیاز دارد.
علی رستمی کارشناس حمل و نقل شهری در گفتگو با شاخه سبزبا اشاره به جایگاه ویژه قم در سطح ملی و بینالمللی گفت: قم، شهری است با ظرفیتهای عظیم معنوی، آموزشی و مهاجرتی. اما زیرساختهای حملونقل آن، متناسب با این جایگاه نیست. امروز، شهروندان و زائران با مشکلات جدی در جابهجایی مواجهاند.
وی افزود: نبود مترو، فرسودگی ناوگان اتوبوسرانی، ترافیک سنگین در هسته مرکزی شهر و نبود مسیرهای ایمن برای دوچرخهسواری و پیادهروی، از جمله چالشهای اصلی هستند. این وضعیت نهتنها کیفیت زندگی را کاهش داده، بلکه چهرهی شهر را نیز مخدوش کرده است.
وی در ادامه بر ضرورت توسعه خطوط حملونقل ریلی سبک، نوسازی ناوگان عمومی، ایجاد پایانههای مدرن و بهرهگیری از فناوریهای هوشمند تأکید شد. سخنران خاطرنشان کرد:
قم میتواند الگوی حملونقل پاک و هوشمند در کشور باشد، به شرط آنکه ارادهای جدی برای تحول در این حوزه شکل گیرد.
این کارشناس گفت: قم، شهری است با جایگاه جهانی در عرصه معنویت، مهاجرت و آموزش دینی. اما زیرساختهای حملونقل آن، متناسب با شأن و نیازهای این شهر نیست. امروز، ما با چالشهایی مواجهیم که نهتنها کیفیت زندگی شهروندان را تحت تأثیر قرار داده، بلکه تجربه زائران و مسافران را نیز با دشواری همراه کرده است.
وی با اشاره به وضعیت فعلی حملونقل عمومی افزود:
شبکه اتوبوسرانی قم فرسوده و ناکارآمد است. خطوط محدود، ناوگان قدیمی و نبود سیستمهای هوشمند، موجب نارضایتی عمومی شدهاند. از سوی دیگر، نبود مترو یا سامانه ریلی سبک، خلأیی بزرگ در اتصال مناطق پرجمعیت به مراکز مذهبی و آموزشی ایجاد کرده است.
رستمی تأکید کرد: ترافیک سنگین در اطراف حرم مطهر، خیابانهای مرکزی و مسیرهای منتهی به پایانهها، نهتنها وقت مردم را میگیرد، بلکه چهرهی شهر را نیز مخدوش کرده است. قم نیازمند یک جهش زیرساختی در حوزه حملونقل است؛ جهشی که بر پایه عدالت، پایداری و فناوری بنا شود.
این کارشناس در ادامه گفت: ما باید به سمت راهاندازی خطوط مترو یا تراموا حرکت کنیم. همچنین نوسازی ناوگان اتوبوسرانی، توسعه خطوط BRT، ایجاد پایانههای مدرن، طراحی مسیرهای دوچرخهسواری و پیادهراههای ایمن، و بهرهگیری از حملونقل پاک و برقی، از جمله اقداماتی است که باید در اولویت قرار گیرد.
رستمی در پایان افزود: قم، شهری است که میتواند الگوی حملونقل پاک، هوشمند و مردمی در کشور باشد. اما این مهم، نیازمند اراده، برنامهریزی و مشارکت همهجانبه است. آینده قم، در گروی شهری است که حرکت در آن آسان، ایمن و در شأن مردم و زائران باشد.
مسئولان قم به وضعیت حمل نقل قم اشراف دارند امانمی دانیم چرا روند توسعه با کندی صورت می گیرد. شاهد مثال گفته های محمد حسین دهناد رییس کمیسیون حمل و نقل شهری شورای اسلامی شهر قم است که در شصت و یکمین جلسه رسمی و علنی شورا به این موارد پرداخته است.
دهناد با نگاهی به تاریخچه حملونقل در ۱۵ سال گذشته شهر قم خاطرنشان کرد: در این مدت خودروهای شخصی در شهر قم، از ۶۰ هزار خودرو به ۱۹۴ هزار خودرو افزایش پیداکرده و این یعنی تعداد خودروهای فعال در شبکه معابر شهر قم سه برابر شده، درحالیکه جمعیت شهر قم تنها ۳۰ درصد افزایش داشته است.
رئیس کمیسیون عمران و حملونقل شورای اسلامی شهر قم، افزایش استفاده از خودروی شخصی در کشور را به علت حملونقل عمومی ضعیف دانست و تصریح کرد: در ۱۵ سال گذشته سهم استفاده از خودروی شخصی در سفرهای درونشهری از ۱۶ درصد به ۴۲ درصد رسیده است و امروز بیش از دو میلیون سفر در شهر با خودروی شخصی انجام میشود.
وی این حجم از تردد با خودروی شخصی را عامل اختصاص سهم بزرگی از بودجه شهرداری به پروژههای عمرانی حوزه حملونقل عنوان کرد و گفت: با توجه به این حجم از تردد خودروی شخصی روزانه در شهر قم بین یکمیلیون تا یک ونیم میلیون لیتر بنزین مصرف میشود و در ۵ سال گذشته مصرف بنزین ۲۵ درصد افزایش پیداکرده است.
دهناد با تأکید بر کمک دولت بر ارتقاء حملونقل عمومی مطرح کرد: اگر بخشی از هزینهای که دولت برای یارانه سوخت پرداخت میکند به حملونقل عمومی اختصاص پیدا کند، قطعاً شاهد صرفهجوییهای قابلتوجه ای در بخش سوخت بهعنوان سرمایه ملی در کشور خواهیم بود.
وی شرایط حملونقل عمومی شهر قم را در ۱۵ سال گذشته مطلوب ارزیابی نکرد و افزود: متأسفانه در ۱۵ سال گذشته سهم استفاده شهروندان از اتوبوس از ۱۸ درصد به ۱۱ درصد و سپس به ۸ درصد رسیده و در این مطالعات پیشبینیشده برای ۱۵ سال آینده حداقل به ۵۰۰ دستگاه اتوبوس نیاز داریم.
رئیس کمیسیون عمران و حملونقل شورای اسلامی شهر قم در ادامه به مشکلات اجرای خط B قطار شهری پرداخت و بیان کرد: در این مطالعات مشاور به اجرای طرحهایی دیگر که امکان اجرای آن تا افق مشخصشده دارد، تأکید داشت درحالیکه مدیریت شهری با توجه به الحاقاتی که به منطقه پردیسان شده و بار سفرهای این مسیر نیز توجه کرده و بر اجرای این پروژه تأکید دارد.
وی از انجام مطالعات خط B قطار شهری در سازمان قطار شهری خبر داد و گفت: در مطالعات طرحهای قطار شهری ملاحظات اقتصادی در نظر گرفتهشده و با این دید خط B در حال بررسی و مطالعه است و حتی در مسیر خط A نیز باید بازنگری در ایستگاهها و مسیر انجام شود.
دهناد دغدغه مشاور برای اجرای خط B را مطرح و یادآور شد: مشاور تأکید دارد تا زمان بهرهبرداری خط B باید تقاضای موجود را با سایر مدهای حملونقلی مانند اتوبوس سریع سیر پوشش دهیم و در تمام پروژهها تمام جوانب اقتصادی و الزامات آن دیده میشود.
وی افزود: در آییننامههای جدید به تفاوت بین معابر شهری تأکید شده و باید نقشهای از ردهبندی عملکرد معابر تهیه شود و در مورد پروژههای جدید مانند بلوار فردوسی، غدیر و جمهوری تأکید بیشتری وجود دارد و اشکالی وجود ندارد یک معبر دارای ردهبندیهای مختلفی باشد.
وی یادآور شد: متأسفانه ما سالانه حدود ۱۰۰ فوتی در محدوده شهری داریم که عمدتاً عابران پیاده و موتورسواران هستند و نکته مهم این است که از سال گذشته آییننامه جدیدی در طراحی معابر شهری تصویب و ابلاغشده که بر اساس این آییننامه رویکردها تغییر کرده و به سمت انسانمحوری حرکت میکند و تدریجی میتواند اجرایی شود.
وی محور شهید سلیمانی را نیز موردتوجه قرارداد و خاطرنشان کرد: معبر فعلی در رودخانه باید حفظ شود و کمیسیون با حفظ کاربری فعلی مقایسهای با معابر پیشنهادشده در طرح جامع و لحاظ ملاحظات پدافند غیرعامل و الزامات زیستمحیطی و سیلاب انجام داده که اگر مجبور باشیم روزی رودخانه را ببندیم پیشنهادهایی را ارائه داده تا شبکه معابر صدمهای نبیند.
رئیس کمیسیون عمران و حملونقل شورای اسلامی شهر قم تأکید کرد: یکی از نکات خوب مطالعات طرح جامع در مورد معبر شهید سردار سلیمانی این نکته است که در آینده به هر دلیلی اگر از رودخانه بهعنوان یک معبر استفاده نشود، طراحی معابر هسته مرکزی شهر به گونه است که دچار مشکل و گره ترافیکی نخواهیم شد.
وی در ادامه تأکید کرد: باید در اجرای طرحها یکپارچگی رعایت شود تا بتوانیم در کمترین زمان یکپارچگی در مؤلفهها را نیز داشته باشیم، در مورداجرای پیاده راهها نیز باید به این نکته توجه کنیم که پیاده راهها از مواردی است که رضایت و مطالبه بالای مردم را دارد.
وی به موضوع استفاده از ماشینهای برقی در مسیر پیاده راهها نیز اشاره کرد و گفت: پیگیریهای لازم در این بخش نیز در حال انجام است و محدودیتهای ایجادشده با بهکارگیری خودروهای برقی برطرف خواهد شد.
رئیس کمیسیون عمران و حملونقل شورای اسلامی شهر قم ادامه داد: در مورد بعدی نسبت به احداث پایانههای برونشهری تأکید بیشتری شده و در مورد پردیسان نیز بر ایجاد پایانه برونشهری و حملونقل عمومی داخل محدوده آن نیز تأکید شده و با افق کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت طرحهایی برایان در نظر گرفتهشده است.
وی در پایان برای تمام بخشهای هشتگانه اجرای افقهای کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت را تأکید کرد و گفت: باید در اجرای طرحها همزمانی در اجرا رعایت شود تا در چند سال آینده شاهد تغییراتی مثبت در حوزه ترافیک شهر باشیم و با توجه به بودجه محدودی که داریم با برنامهریزی دقیق هزینه کنیم.
با گذشت چند سال از این گفته ها اما حمل و نقل عمومی قم همچنان در انتظار اتفاقات اصولی و زیر ساختی است.
قم، شهری در حال گسترش است اما زیرساختهای حملونقل آن پاسخگوی نیازهای امروز و فردا نیست. توسعهی نظاممند و پایدار حملونقل، ضرورتی فوری برای ارتقای کیفیت زندگی، عدالت شهری و پویایی اقتصادی در این شهر مذهبی و زائرپذیر است چراکه حملونقل قم؛ چالش امروز، اما فرصتی برای فرداست که زائران این شهر رو یه افزایش است.
